De Financial Intelligence Unit (FIU) vervult een belangrijke rol in de naleving van de Wet ter voorkoming van witwasssen en financiering van terrorisme (Wwft).
Ongebruikelijke transacties dienen door meldingsplichtige instellingen bij de Financial Intelligence Unit gemeld te worden, maar wat doet de FIU precies?
In dit artikel geven we antwoord op deze vraag. We kijken naar de achtergrond van de FIU en bespreken de doelen en de taken van deze instelling.
Wat is de Financial Intelligence Unit (FIU)?
De Financial Intelligence Unit (FIU) Nederland is een organisatie waar Wwft-meldingsplichtige organisaties ongebruikelijke transacties moeten melden. De FIU analyseert en onderzoekt deze transacties vervolgens om te bepalen of ze daadwerkelijk verdacht zijn.
De meldplicht werd ingevoerd in 1994 voor o.a. banken en andere financiële instellingen. Toen was het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT) de plek voor het melden van ongebruikelijke transacties.
Op 1 januari 2006 is dit meldpunt samengevoegd met het Bureau ter politiële ondersteuning van de Landelijke Officier van Justitie inzake de Wet MOT (BLOM). Zo ontstond de Financial Intelligence Unit-Nederland (FIU-Nederland).
De FIU-Nederland maakt sinds 1 januari 2013 onderdeel uit van de rechtspersoon Staat der Nederlanden. Beheersmatig valt de FIU onder de Nationale Politie als een zelfstandig, onafhankelijk en herkenbaar opererende entiteit. Beleidsmatig valt ze onder het Ministerie van Veiligheid en Justitie.
De FIU onderzoekt de transacties en geldstromen die in verband (kunnen) staan met witwassen, financiering van terrorisme of onderliggende misdrijven. Dit doet de instelling aan de hand van analyses van gemelde ongebruikelijke transacties.
Nadat een gemelde transactie daadwerkelijk verdacht wordt verklaard, stelt de FIU de benodigde informatie ter beschikking aan handhavings- en opsporingsdiensten.
De FIU levert op nationaal en internationaal niveau een zeer belangrijke bijdrage aan de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme. Het is van belang dat er een internationale benadering en goede netwerksamenwerking met nationale partners is.
Wat is de taak van de Financial Intelligence Unit (FIU)?
Terrorismefinanciering en witwassen zijn grensoverschrijdende problemen, dus deze kunnen alleen internationaal effectief worden bestreden. Door de Financial Action Task Force (FATF) en binnen de Europese Unie worden afspraken gemaakt over de aanpak van deze problemen.
Het doel van de FIU is om door middel van financial intelligence misdaad, voornamelijk witwassen en de financiering van terrorisme, te bestrijden en te voorkomen. Mede hierdoor wordt de integriteit van het Nederlandse én internationale financiële stelsel gewaarborgd.
De wettelijke taak van de FIU is om ongebruikelijke transacties nader te onderzoeken en aan te vullen met verdere informatie, om na te gaan of deze transacties verdacht verklaard kunnen worden. Als dit zo blijkt te zijn, wordt de benodigde informatie gedeeld met opsporings- en inlichtingsdiensten.
Alle meldingen van ongebruikelijke transacties worden opgeslagen in een streng beveiligde database, ook wel ‘de buffer’ genoemd. Alleen geautoriseerde medewerkers van de FIU hebben toegang tot deze buffer.
Wat doet de Financial Intelligence Unit (FIU) met een melding?
Als een transactie ongebruikelijk bevonden is door een financiële instelling en deze gemeld wordt bij de FIU, registreren zij dit. De FIU beoordeelt deze transactie vervolgens om na te gaan of de transactie inderdaad verdacht is.
Als dit zo blijkt te zijn, speelt de FIU relevante informatie door naar de relevante veiligheids- en opsporingsdiensten, welke vervolgens stappen ondernemen in het doen van verder onderzoek en/of vervolging van de persoon achter de verdachte transactie.
Samenwerking met financiële instellingen
Een goede samenwerking met de meldplichtige instellingen is van groot belang voor de FIU. Alleen bij meldingen van kwaliteit kan er snel een effectief onderzoek gedaan worden naar de personen die eventueel betrokken zijn bij witwassen of terrorismefinanciering.
Het is dan ook van groot belang dat analisten bij financiële instellingen een heldere en alomvattende documentatie- en rapportagestructuur toepassen bij het onderzoek dat zij verrichten. Analisten bij de FIU kunnen daarmee snel uit de voeten.
Verdachteverklaring van transacties
De FIU is de enige instelling met bevoegdheid om ongebruikelijke transacties als daadwerkelijk verdacht te verklaren. Dit kan plaatsvinden na:
- Eigen onderzoek door de FIU-Nederland
- Matching met politiegegevens
- Bevragingen van buitenlandse FIU’s
- Gerichte informatieverzoeken van opsporingsdiensten
Deze verdachte transacties worden hierna vermeld en geregistreerd in een politie-informatiesysteem waar opsporingsinstanties toegang tot hebben.
Bewaartermijn van transacties
De meldingen van ongebruikelijke transacties worden vijf jaar lang in de database, de ‘buffer’, bewaard. Hierna worden de transacties uit de database verwijderd en ‘vernietigd’. Is de transactie verdacht verklaard? Dan wordt de bewaarperiode verlengd tot tien jaar.
Op basis van onder andere casuïstiek, geeft FIU-Nederland terugkoppeling op wat zij kan doen met de ontvangen meldingen. Dit is belangrijk, omdat op basis hiervan de instellingen hun interne beleid kunnen aanpassen aan bepaalde trends en patronen die zouden kunnen wijzen op witwassen of terrorismefinanciering.
Hoeveel meldingen krijgt de Financial Intelligence Unit (FIU)?
De trend van het oplopende aantal meldingen van verdachte transacties zet zich voort. In 2022 zijn er bijna 1,9 miljoen ongebruikelijke transacties gemeld, door 1.953 meldplichtige instellingen. Hiervan werden 91.893 transacties verdacht verklaard, verdeeld over 16.213 verschillende dossiers.
De totale waarde van deze verdacht verklaarde transacties was bijna 30 miljard euro. Dit is niet gelijk te stellen aan een mogelijk beslagresultaat en/of incassoresultaat van eenzelfde omvang in Nederland. Deze transacties hebben namelijk voor het grootste deel betrekking op grensoverschrijdende geldstromen. Zie hier het volledige jaaroverzicht van 2022.
Wat is een verdachte transactie?
Verdachte transacties zijn transacties waar men van vermoedt dat deze een frauduleus oogmerk hebben. Dit kan bijvoorbeeld het storten van grote bedragen contant geld betreffen of het uitvoeren van grote ‘money transfers’ naar het buitenland.
Bij de opsporing van deze verdachte transacties wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van data-analyse. Dit gebeurt door middel van kunstmatige intelligentie en machine-learning, waarmee verdachte patronen worden herkend.
Wanneer een verdacht patroon herkend is vanuit de algoritmes, wordt er vervolgens door een CDD- of KYC Analist naar gekeken om te beoordelen of het daadwerkelijk een ongebruikelijke en meldenswaardige transactie betreft
KYC professionals bij Etage
Etage 0 is een detacheringsbureau gespecialiseerd in KYC. Onze professionals werken op (tijdelijke) opdrachtbasis bij gerenommeerde opdrachtgevers zoals ABN Amro, ING, Bank Mendes Gans, Robeco en meer. Bekijk onze KYC vacatures of neem contact op om de mogelijkheden voor jouw organisatie te bespreken.
